MZOZO WA ISRAELI NA IRANI NA HOFU YA KUZUKA VITA YA TATU YA DUNIA

 

NA JOSEPH MWAMBIJE.

 

     NI KATIKA muda mrefu sasa Mataifa Mawili ya Israeli na Irani yamekuwa katika Vita kali ya maneno na kutishia amani ya Mashariki ya Kati na ya Dunia kwa ujumla.

 

     Wakati Irani ikijigamba kuifuata Israeli katika ramani ya Dunia nayo Israeli imekuwa ikijibu kwamba itakuwa imeiwahi kuifuta Irani kabla haijatimiza azma yake hiyo.

 

      Hivi karibuni Nchi ya Israeli ilifanya zoezi zito la kivita ambalo halijawahi kufanyika katika historia ya Taifa hilo ambalo limekuwa katika misukosuko ya kivita na kuleta hofu kwa Wananchi wa Mashariki ya Kati hasa wa Irani na Syria. Hata hivyo Waziri Mkuu wa Israeli Ehud Olmert Alisema hilo ni zoezi la kawaida la kutaka kuona jinsi raia wake walivyo tayari kukabiliana na majanga mbalimbali ya kivita.

 

     Zoezi hilo la kivita lilijumuisha ving`ora vya muda wa dakika moja na nusu vilivyowashwa kote Israeli Saa 4:39 asubuhi isipokuwa kwenye eneo la Mji wa Kusini wa Sderot ambao umekuwa ukishambuliwa mara kwa mara kwa Maroketi ya Wapalestina yanayorushwa toka Gaza.

 

     Hata hivyo mazoezi hayo yalifanyika siku chache baada ya baadhi ya Viongozi wa Nchi hiyo kukiri kwamba Nchi hiyo imo katika hatari ya kushambuliwa. Waziri wa Miundombinu wa Israeli, Bnjamin Ben Eliezer Alisema shambulizi lolote kutoka Irani litasababisha mashambulizi makali ya kulipiza kutoka Israeli. Alisema Irani inawachokoza kupitia marafiki zao Syria na Hizbullah kwa kuwapatia silaha.

 

     Waziri wa Ulinzi wa Israeli, Ehud Barak Alisema zoezi hilo ni Matokeo ya vita vya mwaka 2006 kati ya Jeshi la Israeli  na kikundi cha Hizbullah ambayo Israeli ilishindwa kukitokomeza kikundi hicho. Vita hiyo ilipiganwa baada ya baadhi ya Wanajeshi wa Israeli kutekwa na kikundi hicho.

 

     Lakini wakati Israeli ikifanya zoezi hilo Irani nayo ilijibu kwa kuyafanyia majaribio makombora yake ambayo ilijigamba kwamba yana uwezo wa kupiga hadi Nchini Israeli na Marekani. Majaribio ya makombora hayo yalileta  na wasiwasi  duniani na kuleta hofu kwa hizo mbili kuingia vitani.

 

     Mwaka 2007 Rais wa Marekani George Bush alionya kwamba Nchi hizo kama zitaingia vitani kuna wasiwasi wa kuzuka Vita ya tatu ya dunia ambapo vyombo vya habari vya Israeli viliripoti mwaka huo kwa kutoa michoro inayoonyesha ramani ya Gogu na Magofu ambayo inahusisha nchi zote muhimu katika mgogoro huo. Rais George Bush Alisema mpango wa Irani wa kumiliki Silaha za Nyuklia utasababisha kuzuka kwa vita ya tatu ya dunia.

 

      Novemba Mwaka 2007 vituo vya Televisheni vya Channel 2 na channel 10 vya Israeli vilionyesha ramani ya dunia na michoro inayoonyesha mvutano wa pande zote mbili zinazopigana na kuashiria kuibuka kwa Vita ya tatu ya dunia.

 

     Vituo hivyo vilionyesha nyuma ya upande wa Israeli kuna Marekani, Uingereza, Ufaransa na Ujerumani wakati nyuma ya Irani kuna Urusi, China, Syria na Korea Kaskazini. Katika mwaka huohuo na mwezi Novemba aliwaambia waandishi wa habari kwamba kitendo cha Irani kumiliki Silaha za Nyuklia kinaleta hatari ya kuzuka vita ya tatu ya dunia.

 

     “Kama Irani itamiliki Silaha za Nyuklia itakuwa tishio kubwa kwa amani ya dunia, alisema Rais Bush na kuongeza kwa hiyo ninawaambia ninyi watu kwamba kama mnapenda kuzuia Vita ya tatu ya dunia ni vema mngeizuia Irani isimiliki Silaha za nyuklia.

 

     Siku chache katika Mwaka huohuo Rais wa Urusi Viladimir Putin alitembelea Irani na kuishutumu Marekani kwa kugoma kuacha kutumia nguvu dhidi ya mpango wa nyuklia wa Irani. Urusi ilipinga Irani isiwekewe vikwazo vikali zaidi katika Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa ambako ina kura ya veto ambapo Rais huyo wa Urusi alidai kwamba hakuna ushahidi wa kutosha kuthibitisha kwamba Irani inatengeneza Silaha za nyuklia ukiachilia mbali mpango wao kwa ajili ya nishati na matumizi ya amani.

 

     Mzozo wa Irani na Israeli ukiachwa uendelee kwa hatari ya kuzuka vita ya tatu ya dunia ambayo itaathiri dunia nzima na wakazi waishio ndani yake. Ni vyame mzozo huo ukamalizwa haraka kuliko kuachwa uendelee kitu kinachoweza kuleta madhara makubwa baadaye. Mzozo huu si wa kushangilia hata kidogo na ni vyema Viongozi wa dini wakaingilia kati kuombea Nchi hizi zisiingie vitani. Hivi inapotokea Nchi moja inatishia kuifuta Nchi nyingine katika ramani ya dunia unafikiri mwisho wake ni nini? Bila shaka hilo ni swali gumu kulijibu au rais kulijibu.

 

     Endapo Irani na Israeli zitaingia vitani ni wazi Nchi marafiki na Irani zitaingia Vitani kuisaidia Nchi hiyo na upande mwingine Nchi rafiki na Israeli zitaingia Vitani kuisaidia Nchi hiyo hapo ndipo wasiwasi mkubwa unapozuka wakati huu ambapo nishati ya mafuta imekuwa ikipanda bai kila kukicha, hivyo basi ni wazi basi kama nchi hizi mbili zitaingia Vitani Uchumi wa dunia utaathiriwa na kuzidi kuyumba.

 

     Wakati Nchi hizi zikiwa katika mzozo wa kuingia Vitani hebu tujikumbushe vita ya kwanza ya dunia na ya pili ilivyokuwa na ni jinsi gani ilileta madhara makubwa kwa walimwengu wakati vikipiganwa na viliwaletea ufahari Viongozi walioziongoza nchi hizo, kwa mfano Adolf Hitler anatajwa kama Jasusi la kikoloni lililotawala dunia kwa muda wa Masaa 24 au siku moja wakati wa vita ya pili ya dunia.

 

     Vita vya kwanza vya dunia vilianza mwaka 1914 na kumalizika mwaka 1918 vikianzia ulaya na kuenea katika makoloni mbalimbali duniani kote. Katika Vita hivyo Waingereza, Wafaransa na rafiki zao walipambana na Wajerumani na rafiki zao Ulaya ilikuwa uwanja Mkuu wa mapambano huku Makoloni ya Mataifa hayo yakburutwa kushiriki katika Vita hivyo.

 

     Katika Afrika Mashariki Koloni la Wajerumani ambalo lilitokana na nchi tatu za Tanganyika, Burundi na Rwanda zililazimishwa kupigana upande wa Waingereza. Kiini cha Vita hivyo kilikuwa  kugombania Makoloni.Mataifa haya yalikuwa na nia ya kupata utajiri ili kutawala Uchumi wa Ulimwengu. Mabeberu wa Ujerumani walianza kuzitishia Nchi nyingine za ulimwengu na kwa hiyo Ujerumani ilipata upinzani kutoka mataifa mengine na kuamua kuzusha vita.

 

     Katika Bara la Afrika mapambano makali kushinda yote yalikuwa katika Afrika Mashariki. Hii ni kwa sababu Koloni la Ujerumani la Afrika Mashariki lilikuwa muhimu kwa Nchi hiyo. Katika Koloni hilo Wajerumani walikuwa wameanzisha Kilimo cha Mazao ya biashara na chakula kwa kiwango kikubwa. Hadi kufikia Mwaka 1913 Walowezi wa Ujerumani walikuwa na mashamba makubwa ya Mkonge, Mpira na Kahawa na hivyo nguvu ya Ujerumani ililenga kulilinda Koloni hilo.

 

     Wakati Ujerumani ikilenga kulilinda Koloni hilo Wapinzani hao walilenga kuzivunja nguvu zao katika Afrika ya Mashariki. Kwa mantiki hiyo basi kulikuwa na Mkusanyiko mkubwa wa Majeshi ya pande zote mbili katika Afrika Mashariki ambapo Wajerumani wakiwa na Jeshi la Askari 16,000 walikabiliana na Waingereza waliokuwa na askari 140,000.

 

     Katika Mapambano hayo Koloni la Ujerumani la Afrika Mashariki likiongozwa na Kiongozi wao shupavu Jenerali Von Lettow Vorbeck lilishambuliwa na Waingereza kutoka Kaskazini wakitumia Makoloni ya Kenya na Uganda huku Jeshi hilola Ujerumani likiyakabili vilivyo Majeshi ya Uingereza, licha ya Uchache wao. Kwa upande wa Magharibi, Majeshi ya Wabelgiji yalishambulia kuanzia Burundi na Rwanda na kuelekea Tabora Tanganyika (Tanzania).

 

     Upande wa Kusini Majeshi ya Waingereza kutoka Zambia, Zimbabwe na Malawi yalishambulia Koloni la Wajerumani. Wakati huohuo Majeshi ya Makaburu wa Afrika ya Kusini yakiongozwa na Jenerali Smuts yalikuja kuwasaidia Waingereza katika Mapambano yao dhidi ya Wajerumani.

 

     Liccha ya koloni la Wajerumani kuzingirwa na Majeshi ya Uingereza na rafiki zao lakini Majeshi ya Ujerumani hayakushindwa katika Uwanja wa mapambano. Hata hivyo Majeshi ya Ujerumani Ukanda wa Afrika Mashariki yalilazimika kujisalimisha kwa Waingereza baada ya Ujerumani kushindwa Sehemu za Ulaya Mwaka 1918 na ndio ukawa mwisho wa vita ya kwanza ya dunia vilivyoanza Mwaka 1914.

 

            ATHARI YA VITA YA KWANZA YA DUNIA

     Vita vya kwanza vya dunia viliharibu kabisa Uchumi wa Koloni la ujerumani kwa sababu kwa upande wa Afrika Mashariki Koloni hilo ndilo lilikuwa Uwanja wa Vita wakati pia likiwa tegemeo la Ujerumani. Wakati Vita vikipiganwa mashamba ya Mkonge, Mibuni na Mpira hayakuangaliwa.  Kaskazini mwa Tanzania sehemu za Usambara na Kilimanjaro baadhi ya mashamba yalikuwa bado yako katika hali nzuri.

 

     Lakini mashamba mengi yalikuwa katikati na Kusini mwa Tanganyika yalikuwa yameharibika na wakati huo wa Vita hakukuwapo na Manamba wa kuhudumia mashamba hayo kwa sababu wafanyakazi wengi wa mashamba hayo walilazimishwa kujiunga na Jeshi la Wajerumani. Pia Vita iliathiri uendeshaji wa Shule na njia za Mawasiliano.

 

     Vita hiyo ilisababisha zaidi ya Waafrika 20,000 kupoteza maisha katika ukanda wa Afrika Mashariki pekee. Pia Vita ilisababisha njaa kali na watu walipoteza maisha huku watu wengine wakifa kwa magonjwa yaliyozuka wakati wa Vita kwa mfano ilikadiriwa kuwa Ugonjwa wa mafua makali uliozuka mwaka 1918 uliua asilimia mbili ya watu wote wa Koloni la Ujerumani la Afrika Mashariki walipoteza maisha yao kwa manufaa ya Mabepari na migogoro yote iliyotokea wakati wa Vita haikuwa na manufaa kwa Waafrika.

 

     Vita hivyo viliharibu kabisa Uchumi wa Tanganyika(Tanzania kwa sasa) ambavyo ilikuwa Koloni la Ujerumani ambapo Miundombinu yote ya Uzalishaji mali na biashara iliharibika na hata zile bidhaa chache zilizozalishwa hazikuweza kusafirishwa kwenda Nchi za Nje wala bidhaa kutoka Nje hazikuweza kuingizwa Nchini kwa sababu ya Vita Koloni hilo lilikuwa limezingirwa na Majeshi ya Uingereza.

 

     Mara baada ya Vita hivyo kumalizika Nchi za Ulaya zilizoshinda zikiongozwa na Uingereza zilikutana Varsailles huko Ufaransa na kuunda Umoja kwa mara ya kwanza, uliojulikana kama Jumuiya ya Mataifa. Wajerumani walinyang`anywaywa Makoloni yao yote ambayo yalikabidhiwa kwa Jumuiya ya Mataifa ambayo iligawa Koloni la Ujerumani la Afrika Mashariki katika sehemu mbili huku sehemu kubwa ikikabidhiwa kwa Waingereza Mwaka 1920 na Waingereza waliiita sehemu hiyo Tanganyika.

 

     Sehemu ya pili iliyogawanywa ilikuwa Burundi na Rwanda ambazo zilikabidhiwa kwa Wabelgiji. Wakoloni hawa walipewa dhamana ya kutawala Nchi hizo kwa niaba ya Jumuia ya  Mataifa. Waliagizwa kuangalia mambo ya Uchumi, Ustawi wa Jamii na Ufundishaji wa maadili kwa Wananchi. Taifa Tawala lilitakiwa kupeleka taarifa ya maendeleo ya Koloni kwa Jumuiya ya Mataifa kila mwaka.

 

         

 

 

                      VITA YA PILI YA DUNIA

      Wajerumani hawakuridhika na kunyang`anywa Makoloni yao na Jumuiya ya Mataifa na hivyo basi Ujerumani ikawa na nia ya kuyarejesha Makoloni yake hali ambayo ilizua wasiwasi Vita ya pili ya dunia ambavyo vilianza Mwaka 1939 hadi mwaka 1945.

 

     Katika Vita hivyo Wafaransa, Wabelgiji, Waingereza, Wamarekani na Warusi walikuwa upande mmoja huku upande mwingine kulikuwa na Wajerumani, Waitalia na Wajapani. Katika Bara la Afrika mapambano makubwa yalikuwa sehemu za Kaskazini na Kaskazini Mashariki. Tanganyika ililazimishwa kushiriki Vita hivi kwa kutoa askari, chakula na michango ya aina mbalimbali.

 

     Watanganyika wengi walilazimika kushiriki katika Vita kama askari. Baadhi yao walishiriki katika mapambano dhidi ya Waitaliano huko Ethiopia na Somalia  huku baadhi yao walikwenda hadi Bara Hindi ambako walipambana na Majeshi ya Wajapani huko Burma.

 

     Katika Vita hivyo Ujerumani ikiongozwa na Adolf  Hilter iliweza kuyakabili mapambano vilivyo na kufanikiwa kutawala dunia kwa muda wa Masaa 24. Lakini hata hivyo kibao kilibadilika ghafla ambapo Ujerumani  ilibanwa sehemu za Ulaya kwenye Nchi za baridi ambapo askari wa Ujerumani walishindwa Vita mwaka 1945 kutokana na baridi kali.

 

     Madhara ya Vita vya pili vya dunia hayatofautiani sana na madhara yaliyotokea wakati wa Vita vya kwanza ambapo watu wengi walipoteza maisha na Miundombinu kuharibiwa huku Uchumi wa Nchi zilizoshiriki Vita ukiyumba

        Naam hayo ndiyo yaliyojiri wakati wa Vita vya kwanza vya dunia na Vita vya pili vya dunia. Vita vya kwanza vya dunia vilitokana na Mataifa ya Ulaya kugombea Makoloni wakati Vita vya pili vya dunia vilitokana na Ujerumani kutaka kurejesha Makoloni yake iliyonyang`anywa na Jumuiya ya Mataifa.

 

     Lakini Mzozo katika kile kinachotaka kusababisha Vita ya tatu ya dunia hakieleweki na ni vyema Umoja wa Mataifa ukatumia busara kutatua mzozo huo vinginevyo dunia inaweza kuingia Vitani.

 

     Ni Rai yangu kwa Umoja wa Mataifa kuomba usifanya maamuzi kama yaliyofanywa na Jumuiya ya Mataifa mwaka 1918 na kuifanya Ujerumani ijipange kwa Vita nyingin ya pili ya dunia.

 

MWISHO.

Makala hii imeandikwa kwa kutumia vyanzo mbalimbali vikiwamo Vitabu vya historia na Mitandao ya Internet.

Mwandishi anapatikana kwa simu 0755/0655  761195.

Barua pepe-josephmwambije@yahoo.co.uk